موسیقی کده

 

عبدالله عباسی، سازنده چنگ و تار 

عباسی از جمله هنرمندانی است که سازش(تار) موفق به دریافت نشان ملی مرغوبیت شده؛ او در پاسخ به این‌که سازمان میراث فرهنگی و معاونت صنایع دستی چه امکانی را در اختیار سازندگان ساز می‌گذارند گفت: سازمان میراث فرهنگی، چوب لای چرخ من نگذارد لازم نیست از من نوعی حمایت کند و امتیازاتی را در اختیارم بگذارد. من با ساخت هارپ، یک ساز مرده را زنده کردم. سازی که من ساخته‌ام را سازمان میراث فرهنگی می‌تواند، حداقل در آسیای میانه به نمایش بگذارد اما چنین کاری نمی‌کند. حتی می‌تواند فضایی از فضاهای خود را در اختیار من بگذارد تا ساز بسازم و ساختن آن را آموزش دهم اما چنین هم نمی‌کند.?

 

این سازنده تار و چنگ به این‌که معافیت از پرداخت مالیات، تنها امتیازی است که سازمان میراث فرهنگی در اختیار او گذاشته، اشاره و بیان کرد: تنها امتیاز این است که معاونت صنایع دستی به ما پروانه تولید داده و معاف از مالیات شده‌ایم؛ جز این، هیچ امکان دیگری به ما داده نشده؛ نه بیمه‌ای داریم و نه حقوق ثابتی.

عباسی در پاسخ به این که قرار است صندوق کارآفرینی امید و معاونت صنایع دستی، 100 میلیون تومان وام در اختیار هنرمندان و تولیدکنندگان بگذارد گفت: راستش را بخواهید آن قدر شرایط گرفتن این وام دشوار است که عطایش را به لقایش می بخشم. خود من می‌خواستم وام بگیرم گفتند باید به دنبال کارشناس ما بیایی؛ او را با خود به کارگاه ببری و برگردانی؛ سند خانه و کارگاهت را بیاوری علاوه‌بر این دو نفر که یا جواز کسب دارند یا کارمند رسمی هستند، هر کدام یک فقره چک به مبلغ 120 میلیون تومان گرو بگذارند... من از کجا دو فقره چک 120 میلیونی بیاورم!؟

به گفته این هنرمند فعال در زمینه ساخت ساز، امروز جوانان، گیتار را به‌جای تار و سه‌تار انتخاب می‌کنند و علت این گزینش این نیست که جوانان ایرانی علاقه‌ای به موسیقی سنتی ندارند بلکه به‌این خاطر است که آنچه آنان در ماهواره و اینترنت می‌بینند گیتار است نه تار و سه‌تار. چقدر سازهای سنتی‌مان را تبلیغ می‌کنیم و نشان می‌دهیم؟ بهتر نیست تلویزیون به عنوان رسانه ملی به نشان دادن تصویر سازهای سنتی بپردازد تا نسل جدید سازهای ایرانی را بشناسد؟ از سوی دیگر من بچه‌هایی را می شناسم که کمانچه را می‌شناسند اما پدر و مادر دلشان نمی‌خواهد پسر یا دخترشان، تار و کمانچه بنوازد، آنها ترجیح می دهند فرزندشان پیانو یا ویولن و گیتار یاد بگیرد.

عباسی در پاسخ به این که چرا این روزها بیشتر به ساخت هارپ روی آورده و کمتر تار می‌سازد گفت: استقبال از تار خیلی کم شده؛ ضمن این که این ساز در خارج از ایران، مشتری چندانی ندارد در حالی‌که هارپ یک ساز جهانی است. از سوی دیگر در ساخت تار از چوب توت استفاده می‌شود که به خاطر وجود آرسنیک، حساسیت‌زاست و مرا به سرفه و عطسه شدید می‌اندازد.

عبدالله عباسی که خود، سال‌ها شاگرد هوشنگ ظریف بوده و نواختن تار را از او آموخته با اشاره به این‌که الزامی ندارد که همه سازندگان، نوازنده ساز هم باشند گفت: لزومی ندارد سازنده تار، نوازنده آن هم باشد اما آشنایی با ریتم و داشتن گوش موسیقایی ضروری است و این امکان را فراهم می‌آورد تا ساز بهتر و خوش‌صداتری ساخته شود.در ادبیات پارسی بسیار از این ساز یاد شده‌است و سیاره? زهره را چنگ‌زن دانسته‌اند. در مُهری گِلین که در بین سال‌های 1961 تا 1966 میلادی توسط دو باستان شناس از دانشگاه شیکاگو به نام‌های پیناس دلوگاس(pinhas delougaz) و هلن کانتور(Helene Kantor) در تپه چغامیش خوزستان یافته شد و مربوط به هزاره? چهارم قبل از میلاد و دوران ایلامیان می‌باشد یک نوازنده? چنگ منحنی را نشان می‌دهد. این چنگ 6 رشته دارد.?

 

در دوره ساسانی هنر موسیقی نیز در اثر تشویق شاهان رونقی به سزا یافت. در دوره اردشیر موسیقی دانان طبقه جداگانه‌ای را تشکیل داده و به مقام ویژه‌ای نایل شده بودند. در دوره خسرو پرویز موسیقی پیش رفت بسیار کرد. از نوشته‌های شاهنامه فردوسی و خسرو شیرین نظامی برمی آید که «باربد» بزرگ‌ترین موسیقی دان این زمان بوده‌است. (وی را مبتکر 360 لحن موسیقی می‌دانند) از دیگر موسیقی دانان این دوره می‌توان نکیسا، بامشاد، رامتین و آزادوار چنگی را نام برد.

در دوره ساسانی 72 نغمه از نغمه‌های موسیقی رواج داشته‌است. از آن جمله:

«پالیزبان»، «سبزه»، «باغ سیاوشان»، «راه گل»، «شادباد»، «تخت درویش»، «گنج سوخته»، «تخت تاقدیس»، «چکاوک»، «خسروانی»، «نوروز»، «جامه دران»، «نهفت»، «گلزار»، «گل نوش» و «زیرافکن» که هنوز برخی از این اصطلاح‌ها در موسیقی امروز ما رایج است.

این نغمه‌ها از سده? چهارم به بعد بیشتر می‌شود. در زمان ساسانیان برای اوستا، کتاب مقدس زردشتیان تفسیری به نام «زند» نوشتند و آن را هنگام مناجات با لحن موسیقی خواندند. شاید بتوان گفت نخستین ارتباط شعر و موسیقی ما از همین‌جا سرچشمه گرفته باشد. چنانچه حافظ آن را مطلع یکی از غزل‌های معروف خود قرار داده است:

بلبل ز شاخ سرو به گلبانگ پهلوی

چنگ امروزی دارای سه قسمت متمایزمیباشد :

گردن ، ستون و جعبه طنینی است . زه ها از گردن ساز به موازات ستون ممتد و به جعبه طنینی متصل است . چنگ را با فشار دادن کف دست بر روی سیم و یا لمس کردن ویا چنگ زدن به زه های آن به صدا در می آورد .